Population of India: संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या ताज्या आकडेवारीनुसार शुक्रवार, 24 नोव्हेंबर 2023 पर्यंत भारताची सध्याची लोकसंख्या 1,433,840,754 असण्याचा अंदाज आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत हा 0.99% वाढीचा दर दर्शवितो. चीननंतर भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश आहे. येत्या काही वर्षांत लोकसंख्या वाढतच राहण्याची अपेक्षा आहे, 2050 पर्यंत अंदाजे 1.6 अब्जपर्यंत पोहोचेल.
Population of India: Current status
भारताची वर्तमान लोकसंख्या शुक्रवार, 24 नोव्हेंबर 2023 पर्यंत 1,433,840,754 आहे, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या नवीनतम डेटा च्या वर्ल्डोमीटरच्या विस्तारावर आधारित आहे.
या वर्षाच्या मध्यापर्यंत त्याची लोकसंख्या १४२.८६ कोटींपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज असून, चीनपेक्षा किंचित पुढे १४२.५७ कोटी, भारत जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला देश होण्याच्या मार्गावर आहे, असे UNFPA च्या स्टेट ऑफ वर्ल्ड पॉप्युलेशन रिपोर्ट २०२३ मध्ये बुधवारी प्रसिद्ध झाले. ‘Population of India‘
अहवालानुसार, भारताच्या एकूण लोकसंख्येपैकी 68 टक्के लोकसंख्या 15 ते 64 वर्षे वयोगटातील आहे, जी देशाची कार्यरत लोकसंख्या मानली जाते. सुमारे 25 टक्के 0-14 वर्षांच्या दरम्यान आहे; 10 ते 19 वर्षांच्या दरम्यान 18 टक्के, 10 ते 24 वर्षांच्या दरम्यान 26 टक्के आणि 65 वर्षांवरील 7 टक्के. ‘Population of India’
- भारत 2023 ची लोकसंख्या 1,428,627,663 लोकसंख्येच्या मध्यवर्षी आहे.
- भारताची लोकसंख्या जगाच्या एकूण लोकसंख्येच्या 17.76% इतकी आहे.
- लोकसंख्येनुसार देशांच्या (आणि अवलंबनांच्या) यादीत भारताचा क्रमांक 1 आहे.
- भारतातील लोकसंख्येची घनता 481 प्रति किमी 2 आहे (1,244 लोक प्रति mi2).
- एकूण जमीन क्षेत्र 2,973,190 किमी 2 (1,147,955 चौ. मैल) आहे.
- 36.3% लोकसंख्या शहरी आहे (2023 मध्ये 518,239,122 लोक) ‘Population of India’
- भारतातील सरासरी वय २८.२ वर्षे आहे.
- 12.7 दशलक्ष लोकसंख्येसह मुंबई भारतातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले शहर आहे, त्यानंतर 10.9 दशलक्ष लोकसंख्येसह दिल्ली आहे
भारताच्या लोकसंख्या वाढीस कारणीभूत ठरणारे काही प्रमुख घटक खालीलप्रमाने आहेत:
- उच्च जन्मदर: भारतात प्रति स्त्री 2.1 मुलांचा जन्मदर आहे, जो जागतिक सरासरी प्रति स्त्री 2.3 मुलांपेक्षा जास्त आहे.
- कमी मृत्यू दर: अलिकडच्या वर्षांत भारताचा मृत्यू दर कमी होत आहे, आरोग्यसेवा आणि स्वच्छता यातील सुधारणांमुळे.
- वाढती आयुर्मान: भारतातील सरासरी आयुर्मान 1970 मध्ये 52 वर्षांच्या तुलनेत आता 67 वर्षे आहे. ‘Population of India’
- भारतातील लोकसंख्येच्या जलद वाढीमुळे पाणी, अन्न आणि ऊर्जा यासारख्या संसाधनांवर ताण पडत आहे. त्यामुळे शहरीकरण आणि दारिद्र्यही वाढत आहे. या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी सरकार पावले उचलत आहे, परंतु ही एक जटिल समस्या आहे ज्यासाठी दीर्घकालीन उपाय आवश्यक आहे. ‘Population of India’
गेल्या ५० वर्षातील भारतातील लोकसंख्या
गेल्या ५० वर्षांत भारतातील लोकसंख्या झपाट्याने वाढली आहे. १९७१ मध्ये भारताची लोकसंख्या ५५० दशलक्ष होती, जी २०२३ मध्ये १.४ अब्जांवर पोहोचली आहे. या वाढीचे मुख्य कारण म्हणजे जन्मदराचा उच्च दर आणि मृत्यूदराचा कमी दर.
१९५० ते २०२३ या काळात भारतातील लोकसंख्येचा वाढीचा दर खालीलप्रमाणे आहे:
|
ऐतिहासिक लोकसंख्या |
||
| Year | Population | Growth Rate |
| 2023 | 1,428,627,663 | 0.81% |
| 2022 | 1,417,173,173 | 0.68% |
| 2021 | 1,407,563,842 | 0.80% |
| 2020 | 1,396,387,127 | 0.96% |
| 2019 | 1,383,112,050 | 1.03% |
| 2018 | 1,369,003,306 | 1.09% |
| 2017 | 1,354,195,680 | 1.16% |
| 2016 | 1,338,636,340 | 1.19% |
| 2015 | 1,322,866,505 | 1.19% |
| 2014 | 1,307,246,509 | 1.25% |
| 2013 | 1,291,132,063 | 1.31% |
| 2012 | 1,274,487,215 | 1.34% |
| 2011 | 1,257,621,191 | 1.37% |
| 2010 | 1,240,613,620 | 1.39% |
| 2009 | 1,223,640,160 | 1.40% |
| 2008 | 1,206,734,806 | 1.43% |
| 2007 | 1,189,691,809 | 1.48% |
| 2006 | 1,172,373,788 | 1.54% |
| 2005 | 1,154,638,713 | 1.62% |
| 2004 | 1,136,264,583 | 1.69% |
| 2003 | 1,117,415,123 | 1.74% |
| 2002 | 1,098,313,039 | 1.79% |
| 2001 | 1,078,970,907 | 1.82% |
| 2000 | 1,059,633,675 | 1.84% |
| 1999 | 1,040,500,054 | 1.87% |
| 1998 | 1,021,434,576 | 1.91% |
| 1997 | 1,002,335,230 | 1.94% |
| 1996 | 983,281,218 | 1.97% |
| 1995 | 964,279,129 | 2.01% |
| 1994 | 945,261,958 | 2.04% |
| 1993 | 926,351,297 | 2.07% |
| 1992 | 907,574,049 | 2.10% |
| 1991 | 888,941,756 | 2.12% |
| 1990 | 870,452,165 | 2.16% |
| 1989 | 852,012,673 | 2.19% |
| 1988 | 833,729,681 | 2.21% |
| 1987 | 815,716,125 | 2.24% |
| 1986 | 797,878,993 | 2.26% |
| 1985 | 780,242,084 | 2.27% |
| 1984 | 762,895,156 | 2.29% |
| 1983 | 745,826,546 | 2.28% |
| 1982 | 729,169,466 | 2.29% |
| 1981 | 712,869,298 | 2.30% |
| 1980 | 696,828,385 | 2.29% |
| 1979 | 681,248,383 | 2.25% |
| 1978 | 666,267,760 | 2.24% |
| 1977 | 651,685,628 | 2.23% |
| 1976 | 637,451,448 | 2.23% |
| 1975 | 623,524,219 | 2.26% |
| 1974 | 609,721,951 | 2.28% |
| 1973 | 596,107,483 | 2.28% |
| 1972 | 582,837,973 | 2.25% |
| 1971 | 569,999,178 | 2.24% |
| 1970 | 557,501,301 | 2.23% |
| 1969 | 545,314,670 | 2.23% |
| 1968 | 533,431,909 | 2.19% |
| 1967 | 521,987,069 | 2.15% |
| 1966 | 510,992,617 | 2.18% |
| 1965 | 500,114,346 | 2.26% |
| 1964 | 489,059,309 | 2.33% |
| 1963 | 477,933,619 | 2.34% |
| 1962 | 467,024,193 | 2.34% |
| 1961 | 456,351,876 | 2.33% |
| 1960 | 445,954,579 | 2.31% |
| 1959 | 435,900,352 | 2.25% |
| 1958 | 426,295,763 | 2.25% |
| 1957 | 416,935,399 | 2.28% |
| 1956 | 407,656,597 | 2.28% |
| 1955 | 398,577,992 | 2.27% |
| 1954 | 389,731,406 | 2.23% |
| 1953 | 381,227,705 | 2.21% |
| 1952 | 372,997,188 | 2.21% |
| 1951 | 364,922,360 | 2.21% |
| 1950 | 357,021,100 | 0.00% |